The heist of the month: patenten?
Patenten waren oorspronkelijk bedoeld om iemand die veel geld en onderzoek investeerde in de ontwikkeling van een nieuw produkt of een uitvinding, de kans tijd te geven om dat terug te verdienen, door anderen te verbieden die uitvinding zomaar na te maken. In werkelijkheid werden patenten ook anders gebruikt; slimmerds investeerden in patenten als in een berenval; ze vragen zo breed mogelijke patenten aan en doen er niets mee. De put is gegraven en bedekt met takjes en bladeren. Tot iemand, meestal komende langs een andere weg, hetzelfde pad betreedt. Op dat moment wordt het patent uit de schuif gehaald en geld geëist, meestal in de vorm van een gebruikslicentie voor dat patent.
Het aantal patentkwesties dreigt ondertussen onoverzichtelijk te worden met ontelbare zaken.
Naast de echt flagrante overtredingen waar er opzettelijk een gepatenteerde techniek gekopieerd wordt, zijn er twee andere, grote stromingen:
Eén: bedrijven die een zaak aanspannen tegen hun concurrenten, soms duidelijk om te beletten dat die met een concurrerend produkt op de markt komt, en/of om de verkoop van het produkt minstens af te remmen.
Twee: de zogenaamde “patent trolls”; dat zijn investeerders die een papieren bedrijf oprichten, die patenten opkopen, soms een verzameling aanleggend rond een bepaalde technologie, met het doel daar andere bedrijven op aan te klagen. Een patent troll maakt zelf geen technologie, ze proberen gewoon winst te slaan uit patenten.
Echt interessant wordt natuurlijk de combinatie van de twee: als bedrijven patent trolls inschakelen om hun concurrenten aan te vallen. Dat is dan niet zo zichtbaar onsympathiek, en even efficient; de aangevallene moet geld en tijd beginnen steken in zijn verdediging, en krijgt een slechte naam omdat gebruikers een patentaanklacht misschien verwarren met het “afkijken, of erger nog, stelen van technologie van een concurrent”. Dus kost het ook marketinginspanning om dat te compenseren of zich te verdedigen.
De echt groten verdedigen zich gewoon met dezelfde wapens: een tegenklacht voor overtreding van patenten indienen; ieder technologiebedrijf heeft ondertussen wel een wapenarsenaal aan patenten opgebouwd. Het komt dan soms tot absurde minnelijke schikkingen. De aantallen patenten rond een zelfde onderwerp, technologie of toestel worden vergeleken, en wie de meeste heeft wint. De andere moet betalen, en het bedrag wordt afgewogen aan de verhouding tussen de patentenarsenalen.
Patenten zijn al een ingewikkelde kwestie, en als er een rechtszaak van komt, kan het alleen maar ingewikkelder worden. Als een klein bedrijf aangeklaagd wordt door een groot, dan draait het er dikwijls op uit dat het kleine bedrijf liever betaalt voor een patentovereenkomst dan jarenlang te moeten procederen, met een zeer onzekere uitkomst. De uitkomst is namelijk dikwijls een verrassing, ook voor de groten trouwens, want veel hangt af van interpretatie, en ook wel van de kennis van de rechter die de zaak in handen krijgt.
Los van de uiteindelijke uitspraak kunnen beide partijen er zeker van zijn dat het een pak tijd en geld gekost heeft. Voor een groot bedrijf is dat wel draagbaar, zeker als ze af en toe hun slag thuishalen. Voor een klein bedrijf is de financiële aderlating op zich soms al zo’n ramp dat ze aan het einde van de rechtszaak uitgeput zijn: veel geld kwijt, veel tijd verloren, en waarschijnlijk ook klanten die hun vertrouwen in het bedrijf verloren zijn. Af en toe is dat bedrijf dan een vogel voor de kat. En de kat is natuurlijk het bedrijf dat de zaak aangespannen heeft. Dus zelfs als ze de uitspraak verliezen, kunnen ze in de praktijk toch nog winnen, en voor een prikje een vervelende concurrent opkopen.
Er begint hoe langer hoe meer commentaar te komen op het patentsysteem, zowel in de VS als in Europa. En die commentaar komt niet alleen van kleintjes die bang zijn gechanteerd te worden, maar ook van grote bedrijven van het caliber van Google. In de VS is men geneigd ook patenten op software toe te kennen, en Europa wordt onder druk gezet om dat ook te doen.
Een gepatenteerde uitvinding is iets abstract, er is geen bewijs dat niet twee mensen rond dezelfde tijd dezelfde uitvinding kunnen doen. De registratie en het beheer is een wereld op zich; van de aanvraag tot de goedkeuring duurt jaren, als ze achteraf te triviaal blijken kunnen ze vernietigt worden, en ondertussen ontstaat er een handeltje dat soms aan beursspeculatie doet denken.
Een voorbeeld waar de vrije softwarewereld mee geconfronteerd werd, was SCO. Die klaagden iedereen, die groot genoeg was om te slaan, aan wegens denkbeeldige overtreding van unix patenten of copyrights. Het verwonderde de foss-wereld niet dat Microsoft onrechtstreeks mee middelen stak in het overeind houden van SCO. Later bleek de klacht ongegrond want ze hadden zelfs die rechten niet in hun bezit (ze waren in werkelijkheid in handen van Novell).
Een ander voorbeeld was de constructie “CPTN Holdings”, dat een hoop patenten opkocht, ondermeer van Novell, waarmee het een onderhuidse voortzetting leek van de strijd hiervoor. In CPTN holdings zaten Microsoft, Oracle, Apple en EMC. Het ministerie van justitie van de VS greep in.
En het is er niet op verbeterd; de patentstrijd woedt als nooit tevoren:
Het Franse bedrijf Technicolor dat ooit een uitvinding deed op gebied van kleurenfilm, heeft een tijd kunnen leven op patenten op video en audio, maar is nu verlieslatend.
Het heeft wel een patentportfolio opgebouwd, en heeft nu honderden mensen in dienst die op zoek gaan naar waar hun patentmacht kan “toegepast” worden. Ze ontleden elk electronisch apparaat dat licht of kleur gebruikt, zoals smartphones en tablets, en zoeken waarop hun patent zou kunnen geprojecteerd worden om een claim te doen. Hun “patentlicenties” zijn waar het bedrijf nu op draait.
Apple klaagt Samsung aan en eist dat hun tablets van de markt worden gehaald. Samsung klaagt op zijn beurt Apple aan.
Google koopt gsm-fabrikant motorola voor meer dan 10 miljard, en krijgt daarmee 17.000 patenten in handen.
Een pc ter grootte van een aansteker die Linux draait, voor minder dan 70 euro?